راهنمای استفاده از دفتر «مدیریت فرآیند های کلاس»

دفتر «‌ مدیریت فرآیند های کلاس» ، ابزاری است در اختیار معلم؛ در این دفتر اهداف دوره ابتدایی جهت دسترسی آسانتر معلمین عزیز به آنها و تعداد  8 جدول وجود دارد، که به شرح ذیل توسط معلم کلاس تنظیم می گردد:(کلیک بر روی ادامه مطلب)

جدول شماره (1) مواد درسی و ساعات کار هفتگی دوره ابتدایی

جدول مواد درسی[1]  و ساعات کار هفتگی دوره ابتدایی به منظور یادآوری و مدیریت واحد کلاس، تنظیم گردیده  است. در این جدول با توجه به  مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش  در هشتصد و سی‌ و چهارمین جلسه  که در تاریخ 5 اسفند 89 با موضوع « ساماندهی زمان آموزش در دوره ابتدایی»  برگزار گردید  تغییراتی را در ساعات کار هفتگی دوره ابتدایی مصوب نموده است  که به شرح ذیل به اطلاع می رساند :

  ماده «یک» این مصوبه به اهداف طرح مذکور تصریح می‌کندکه عبارتند از: تقویت انگیزه و نشاط دانش‌آموزان برای فراگیری فزون‌تر، گسترش فعالیت‌های پرورشی و فوق‌برنامه برای رشد همه جانبه تربیتی دانش‌آموزان، انطباق بیشتر برنامه‌های آموزشی و تربیتی با شرایط سنی و ویژگی‌های روانی دانش‌آموزان، انعطاف‌پذیری برنامه‌ها و زمان آموزش متناسب با شرایط اقلیمی و منطقه‌ای، تقویت ارتباط مدرسه و خانواده و تحکیم تعامل عاطفی دانش‌آموزان با خانواده خویش و تقویت انگیزش و فراهم‌آوردن زمینه ارتقای تحصیلی و شایستگی‌های حرفه‌ای، شغلی و پژوهشی معلمان. 

 ماده 2:مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش با موضوع «چگونگی اجراء» اظهار می‌دارد: برنامه هفتگی مدارس ابتدایی به میزان حداقل 800 جلسه در طول سال تحصیلی با رعایت جدول مواد درسی مصوب شورای عالی آموزش و پرورش تنظیم و اجرا می‌شود. در بند یک ماده «2» این مصوبه با اشاره به نکات ضروری در تنظیم «برنامه هفتگی» دانش‌آموزان آمده است: برنامه آموزشی و تربیتی هفتگی مدرسه در قالب 25 جلسه آموزشی برای کلیه پایه‌های تحصیلی منحصراً در 5 روز اول هفته سازماندهی و اجرا شود. همچنین، بر اساس بند 2 ماده «2» مصوبه شورای عالی آموزش و پرورش، زمان هر جلسه برای پایه‌های اول و دوم 45 دقیقه و برای پایه‌های سوم، چهارم و پنجم 50 دقیقه تعیین می‌شود. بند 3 ماده «2» تأکید می‌کند: برای پایه‌های اول و دوم بعد از هر جلسه آموزشی 20 دقیقه و برای پایه‌های سوم، چهارم و پنجم 15 دقیقه زمان استراحت در نظر گرفته شود.

این مصوبه در بند 4 ماده «2» ادامه می‌دهد: روزانه 15دقیقه به مراسم آغازین و 20 دقیقه به اقامه نماز جماعت در مدارس اختصاص می‌یابد؛ بر این اساس، تلفیق زمان دو جلسه آموزش و حذف زمان استراحت بین آنها مجاز نخواهد بود. مصوبه طرح «ساماندهی زمان آموزش در دوره ابتدایی» در ماده «3» اعلام می‌‌کند: زمان شروع و پایان ساعات کار روزانه مدارس برحسب شرایط جغرافیایی و افق محلی هر منطقه با پیشنهاد اداره کل آموزش و پرورش استان و تأیید شورای آموزش و پرورش استان ابلاغ می‌شود.
* اختصاص روزهای پنج‌شنبه به فوق‌برنامه و آموزش ضمن خدمت معلمان
ماده «4» این مصوبه تصریح می‌کند: مدارس ابتدایی می‌توانند روزهای پنج‌شنبه برای طراحی و اجرای برنامه‌های آموزشی و تربیتی از قبیل «فعالیت‌های مکمل و فوق‌برنامه شامل اردوها، بازدیدها و فعالیت‌های ورزشی»، شرکت معلمان در گروه‌های آموزشی و آموزش‌های ضمن‌خدمت، ارتباط با خانواده‌ها، دوره‌های آموزش خانواده و نظایر آن دایر باشند.

" طبق مصوبه 844 شورای عالی آموزش و پرورش در تاریخ 11/5/90 به ساعات آموزش درس قرآن در کلیه پایه ها یک جلسه درسی اضافه شده است"(دستور العمل آن متعاقبا ارسال خواهد شد) انتظار می رود معلمین عزیز پس از ابلاغ دستورالعمل ،این افزایش را بر اساس جدول شماره یک درتنظیم جدول شماره 2 مورد توجه قرار دهند.

 جدول شماره (2) برنامه درسی

با توجه به برنامه زمان بندی ساعت تدریس هر درس و پایه تحصیلی مطابق با جدول شماره (1) مواد درسی و ساعات کار هفتگی دوره ابتدایی برای طول هفته در ابتدای سال تحصیلی توسط معلم کلاس و با هماهنگی مدیریت دبستان تکمیل می گردد.

جدول شماره (3) زمان بندی برای تدریس دروس:

این جدول توسط معلم، برای هر پایه تحصیلی به تفکیک دروس و اهداف آن، برای کل سال تحصیلی به صورت دو  نیمه ( دو هفته یک بار ) تهیه و تنظیم می گردد، به طوری که در پایان اردیبهشت ماه ،کل کتاب درسی به طور کامل تدریس شده باشد.بدیهی است جمع بندی و تنظیم گزارش پیشرفت تحصیلی – تربیتی پایان سال و احیانا تشکیل کلاسهای تکمیلی برای دانش آموزان در نیمه اول خرداد ماه انجام می گیرد.

جدول شماره (4) ثبت غیبت دانش آموزان:

در این جدول اسامی دانش آموزان براساس اطلاعات دفتر آمار نوشته می شود و با توجه به این که اکثر دانش آموزان در بیشتر روزهای سال تحصیلی در کلاس حضور دارند، به جهت سهولت در گزارش گیری از وضعیت حضور و غیاب دانش آموزان، منحصراً غیبت هر دانش آموز و تاریخ و نوع غیبت آن ثبت می گردد و می توان به صورت هفتگی، ماهانه و یا حداکثر در هر نوبت، جمع بندی غیبت ها به صورت کلی صورت گیرد.

جدول شماره (5) ثبت عملکرد دانش آموزان:

با عنایت به اینکه  آموزش عبارت است از هر گونه فعالیت یا تدبیر از پیش طرح ریزی شده ای که هدف آن آسان کردن یادگیری در یادگیرندگان است ، لذا این جدول با ثبت فعالیت ها و اطلاعات عملکردی دانش آموز نقش مهمی در سنجش و آموزش موثر خواهد داشت.  معلمان  می توانند با تکیه به این ابزار ، توصیفی از روند پیشرفت تحصیلی دانش آموز را ارائه نمایند . در این جدول عملکرد واقعی دانش آموزان در قالب جملات توصیفی ثبت می گردد.نتایج این جدول هم در ارائه بازخورد به دانش آموز و اولیا به کار می آید و هم در تکمیل جدول شماره 6 و در راستای ساده سازی و دسته بندی اطلاعات برای معلمین عزیز مفید خواهد بود  همچنین با ثبت اطلاعات مختلف در مورد عملکرد هر دانش آموز در این جدول، شائبه ی وجود نظر سلیقه ای و شخصی معلم نیز مرتفع می گردد .  

در توصیف ها نیز عنایت داشته باشند که  مصادیق مقیاس های رتبه ای و نه خود مقیاس ها(خیلی خوب ، خوب ، قابل قبول و نیاز به تلاش و آموزش بیشتر)نوشته شود . به عنوان مثال  معلم برای دانش آموزی که انتظارات آموزشی او را  در درس بخوانیم پاسخ داده است مصادیق خیلی خوب  : با دقت به سخنان گوش می دهد . پیام را به سرعت درک می کند و  واکنش مناسب نشان می دهد  ؛ خوب: با دقت به سخنان گوش می دهد . پیام آنها را درک می کند و  با مکث  و درنگ واکنش مناسب نشان می دهد  ؛  قابل قبول: با یادآوری و تذکر به سخنان گوش می دهد . بخشی از پیام را درک می کند و به آن واکنش نشان می دهد ؛ و  برای نیاز به تلاش و آموزش بیشتر می نویسد  در گوش دادن و درک پیام و واکنش نسبت به آن ،به کمک نیاز دارد . [2]

 تاکید می گردد در ثبت توصیف ها منحصرا ، عملکردهای که در قضاوت و تصمیم گیری معلم مهم و تاثیر گذار است مورد توجه قرار گیرد و از نوشتن موارد جزیی و کم اهمیت خوداری شود . تا معلمین عزیزفرصت بیشتری را برای فعالیتهای مهم تر در اختیار داشته باشند. 

جدول شماره (6)جمع بندی عملکرد دانش آموزان در فرایند یادگیری :

این جدول شامل نام و نام خانوادگی تمامی دانش آموزان،نام ماههای سال تحصیلی و ستون جای خالی برای ذکر عناوین دروس هر پایه می باشد که معلمین عزیز می توانند نام دروس را بر اساس عناوین گزارش پیشرفت تحصیلی تربیتی ( کارنامه )  هر پایه  تحصیلی درج نمایند  .

   همان گونه که از عنوان آن پیداست ، این جدول در بردارنده گزارشی کلی از عملکرد دانش آموزان در فرایند یادگیری  است که  به شکل منظم و ماهانه ،توسط معلم با مرور تصویرهای ذهنی خود (از تعامل با دانش آموز در محیط واقعی یادگیری ) ، مستندات دفتر مدیریت فرایندهای کلاس ، محتوای پوشه کار و دیگر شواهدی که از روند  یادگیری دانش آموز به شکل آگاهانه ، هدفمند و منظم جمع آوری شده است ، تکمیل می شود . به واقع این جدول  به معلم کمک می کند تا ضمن انعکاس عملکرد هر یک از دانش آموزان در ماه های سال در نهایت بتواند از اطلاعات درج شده در این جدول برای تنظیم گزارش پایان نوبت و پایان سال از آن استفاده نماید  .

جدول شماره (7) ثبت گزارش ملاقات با اولیاء:

این جدول برای بررسی روند پیشرفت و فعالیتهای دانش آموزان تهیه وتنظیم گردیده که معلم  با ثبت دقیق گزارش ملاقات با اولیاء به صورت موردی و گروهی زمینه پاسخ گویی به آنان و جلب همراهی آنها را در امر آموزش و یادگیری را فراهم می نماید .

جدول شماره (8) ثبت جلسات توجیهی عمومی برای اولیاء :

این جدول به منظور ثبت جلسات عمومی اولیاء در نظر گرفته شده است. معلم کلاس با هماهنگی مدیریت دبستان، ضمن پیش بینی زمان برگزاری جلسه و طرح مباحث مرتبط، اولیاء دانش آموزان را نسبت به شیوه های نوین ارزشیابی و تغییرات به عمل آمده در آیین نامه ، چگونگی مشارکت آنان در بهبود فرایند های آموزش و یادگیری و تعامل سازنده با مدرسه آگاه و خلاصه مباحث مطرح شده و نظرها و پیشنهادهای آنان را نیز، براساس جدول تنظیم می نماید.

---

[1] -  همکاران ارجمند عنایت داشته باشند که  در نوشتن مواد درسی به استناد مصوبه جلسه 677 مورخ 7/6/81 شورای عالی آموزش و پرورش ما نمی توانیم بجای  فارسی (خواندن و درک مطلب) عنوان  کتاب ها ی درسی بخوانیم و بنویسیم  یا بجای قران  هدیه های آسمان یا ... بگذاریم  کمااینکه ممکن است برای این مواد، محتواهای دیگری با عناوین متفاوتی تولید گردد .

[2] - راهنمای معلم در ارزشیابی توصیفی (1389) دفتر برنامه ریزی و تالیف کتاب های درسی